🗞️ Rok mija

PIĄTEK, 01.12.2023 | 1984 słowa, 6m 35s lektury

CYFERKI

💦🤖 16 tys. litrów wody

Prognoza zużycia wody do ukończenia jednej transakcji Bitcoinem. Wg. najnowszych badań jest to 6.2 mln razy więcej niż w przypadku karty kredytowej.

📉🇵🇱 6.5% inflacji

Najpopularniejszy KPI tego roku spadł o 0.01% w porównaniu z październikiem. Na dokładkę GUS podał, że PKB Polski urosło w Q3 o 0.5% — mocniej niż prognozowano we wstępnych odczytach.

🗳️🇰🇵 99% poparcia

Wynik poparcia dla kandydatów partii Kim-Dzong Una w wyborach samorządowych w Korei Północnej. Brakujący 1% znaczy, że po raz pierwszy od 60 lat kraj wyjawił, że pojawiły się jakiekolwiek głosy przeciw.

🏢👆🏽10+ tys. PLN/m2

W Warszawie nie ma już ani jednej dzielnicy, w której można kupić mieszkanie poniżej 10k PLN za m2, po tym, jak ostatni poddał się nawet Rembertów.

TECHNOLOGIA

Rok z życia AI

Ciężko to sobie wyobrazić, ale zaledwie rok temu wynalazki takie jak web3, czy metaverse wciąż kandydowały do miana najbardziej obiecującej technologii przyszłości. Ich jedyną przywarą było to, że nikt nie wiedział, do czego właściwie mają służyć.

Okrągła rocznica: tymczasem 30 listopada 2022 świat po raz pierwszy zapoznał się z ChatemGPT.

• Na tamten moment było to zaledwie eksperymentalne demo nowej technologii od znanego głównie wśród naukowców laboratorium — OpenAI.

• Od czasu premiery chatbot wykatapultował AI na himalajskie szczyty hype’u, został najszybciej rosnącą aplikacją w historii i zapoczątkował dyskusję nad tym, czy sztuczna inteligencja wykończy nas szybciej niż globalne ocieplenie.

W pigułce: w ciągu ostatnich 12 miesięcy nastąpił całkowity reset w układzie sił wewnątrz branży technologicznej.

• Microsoft przestał kojarzyć się wyłącznie z kolorem trawy na tapecie i w collabo z OpenAI urósł do rangi najbardziej innowacyjnej korporacji na świecie.

• Google zaczął wyglądać jak Marcin Najman w oktagonie, bezskutecznie próbując wrócić do gry poprzez własne (chłodno przyjęte) chatboty i funkcje AI wprowadzane do aplikacji z Workspace.

• Wreszcie na scenie pojawiła się cała zgraja chatbotów o imionach, które z pewnością gwarantowałyby im gnębienie w okresie gimnazjalnym — i tak doczekaliśmy się Barda, Binga, Claude’a czy Groka.

Tymczasem: zupełnie jakby próbowali uświetnić pierwsze urodziny masowej adopcji AI, czołowi gracze prześcigają się w tym tygodniu w ogłaszaniu kolejnych nowinek.

• Amazon wreszcie włączył się do zabawy, przedstawiając swojego chatbota o nazwie Q. W tym przypadku produkt przeznaczony jest wyłącznie dla firm, a jego główną zaletą ma być umiejętność korzystania z ogromnych ilości danych zebranych na serwerach AWS — największego na świecie dostawcy usług chmurowych.

• Google DeepMind próbuje nadal udowodnić, że ChatGPT to zabawa dla dzieciaków. Ich modele przedstawiły właśnie propozycję 2 milionów nowych struktur materiałów w stanie stałym, które mogą przyspieszyć rozwój m.in czipów i baterii do samochodów elektrycznych.

Wreszcie Sam Altman na dobre powrócił na stanowisko szefa OpenAI i opublikował pierwszy komunikat dla pracowników.

• Wbrew medialnym doniesieniom Microsoft nie dostanie miejsca w radzie nadzorczej — mogą jedynie uczestniczyć w posiedzeniach, ale bez prawa głosu.

• Przyszłość Ilii Sutskevera — głównego mózgu za modelami GPT, który doprowadził do tymczasowego zwolnienia Altmana — jest wciąż niejasna. Wiadomo tylko, że stracił miejsce w radzie nadzorczej, a firma “rozważa, w jaki sposób może kontynuować współpracę”.

Co dalej: między słowami szefowie najważniejszych firm AI próbują już przyzwyczajać świat do tego, że kończący się rok to nic w porównaniu z tempem, jakiego doświadczymy w roku 2024.

• Sam Altman podkreśla, że prędkość skalowania modeli jest trudna do objęcia umysłem, a w przyszłym roku znajdziemy się na kompletnie nowym poziomie możliwości AI.

• Pomimo niedawnych triumfów Amazona i skupienia całej uwagi na OpenAI — na początku przyszłego roku do gry może powrócić Google, który w listopadzie opóźnił premierę Gemini — swojego najmocniejszego modelu, który ma zdetronizować GPT-4.

4 WAŻNE RZECZY™

🇮🇳🇺🇸 USA oskarża Indie

Amerykańska prokuratura obarczyła rząd Indii odpowiedzialnością za nieudaną próbę zabójstwa Sikhijskiego separatysty podczas jego pobytu w Nowym Jorku.

• Nacjonalistyczny rząd Narendry Modiego od początku kadencji stosuje politykę represji wobec wyznawców Sikhizmu, którzy chcą odłączenia części stanu Pendżab od Indii i uformowania tam niezależnego państwa — Chalistanu.

• We wrześniu tego roku doszło do podobnego kryzysu z udziałem Kanady, gdy obywatel tego kraju i członek ruchu separatystycznego został z powodzeniem zamordowany w Kolumbii Brytyjskiej. Wówczas doszło do poważnej spiny pomiędzy Modim a Justinem Trudeau, przy okazji rozgrywającego się w tym samym czasie szczytu G20.

Tarcia na linii USA — Indie są o tyle niewygodne dla Joe Bidena, że ten zabiega o bliską współpracę jego kraju z Indiami, w celu szachowania globalnej pozycji Chin.

🤗 🇵🇱 W Sejmie dalej gorąco

Zaczynając od rzeczy ważnych — kanał na YT przebił już 300k subów. Przy okazji, podczas ostatnich posiedzeń Sejmu posłowie:

• Przegłosowali refundowanie in vitro przez państwo z poparciem 268 posłów — co oznacza, że na tak głosowali również politycy spoza zwycięskiej koalicji, a wśród nich nawet Mateusz Morawiecki.

• Odwołali wszystkich członków komisji lex Tusk, przerzucając się wzajemnie wyzwiskami i fotkami swoich liderów ściskających rękę Putina (z jednej strony Tusk, z drugiej Lech Kaczyński).

Z rzeczy niemniej ważnych, a daleko bardziej praktycznych — Sejm przeniósł też ostatnią niedzielę handlową roku z 24 na 10 grudnia, co znaczy, że w Wigilię spotkamy się wszyscy zgodnie na stacjach benzynowych.

• Finalnie, exposé Morawieckiego zostało zaplanowane na 11 grudnia i tego samego dnia można spodziewać się głosowania nad wotum zaufania. To powinno wreszcie doprowadzić do powołania rządu Donalda Tuska, z zaprzysiężeniem przewidywanym na 14 grudnia.

🇮🇱🇪🇸 Izrael ma kosę z Hiszpanią

Wczoraj ambasador Izraela został odwołany z Madrytu po tym jak Tel-Awiw obraził się na premiera Hiszpanii za komentarze dot. wojny.

• Podczas wywiadu w telewizji Pedro Sánchez skrytykował atak terrorystyczny Hamasu, ale dodał też, że oglądając relacje ze Strefy Gazy wątpi, czy Izrael działa w zgodzie z prawem międzynarodowym.

Poza odwołaniem swojego ambasadora rząd Netanyahu wezwał hiszpańskich dyplomatów na oficjalną reprymendę ze strony ministra spraw zagranicznych, Eli Cohena.

🇺🇦💣 Ukraińcy coraz mocniej dokuczają Rosji

Według ukraińskich mediów to służby specjalne ich kraju stały za eksplozją pociągu, która zablokowała ważny szlak komunikacyjny pomiędzy Chinami i Rosją.

• W nocy ze środy na czwartek doszło do wybuchu podczas przejazdu pociągu przez 15-kilometrowy tunel Północnomujski, który jest obecnie zablokowany w obydwu kierunkach.

• Atak Ukrainy nastąpił bardzo daleko za liniami frontu, mniej więcej na wysokości Mongolii.

Rosyjskie media podają, że przyczyną eksplozji było zapalenie się cysterny z paliwem. Według ukraińskiego wywiadu tunel Północnomujski służy do dostaw sprzętu wojskowego do Rosji z krajów azjatyckich (Chiny, Korea Północna).

KRAJOWO

Karniaczek dla Orlenu

Wszyscy oczekiwali solidnego pejczowania Orlenu po podmianie władzy, ale nikt się chyba nie spodziewał, że firma zostanie awansowana do roli sugar daddy narodu.

O co chodzi: w środę gruchnął news o tym, że to imperium Obajtka będzie finansować mrożenie cen prądu i gazu, które ma potrwać co najmniej do połowy przyszłego roku.

• Kwestia dopłat państwa do kosztów energii jest obecnie w sercu politycznej naparzanki pomiędzy rządem odchodzącym a nadchodzącym.

• Nowa większość nie chce przegrać tej rundy z domagającym się kolejnych tarcz ochronnych PiSem, choć bez pełnego wglądu w stan finansów publicznych musi działać na co najmniej lekkim yolo.

Konkrety: pomysł, który po raz pierwszy pojawił się w publikacji od wysokienapiecie.pl, polega na przyciśnięciu Orlenu do zapłaty o wiele większych danin za wydobycie gazu ziemnego na terytorium Polski w latach 2021-2023.

• Według szacunków fruwających w mediach spółka będzie musiała zapłacić za ten okres 14.6 mld PLN.

• Ta kwota będzie stanowić większość z całego budżetu 16.5 mld PLN, który zagwarantuje nam określone ceny prądu i gazu w pierwszym półroczu 2024.

Reakcje: akcje firmy zanurkowały do najniższego poziomu od dni poprzedzających wybory (kiedy kurs szorował po dnie przez zaniżone ceny i braki paliwa na stacjach). Wycena giełdowa spadła o blisko 7 miliardów PLN w ciągu jednego dnia. Trzeba przyznać, że panika inwestorów wyprzedających akcje Orlenu szybciej niż prezenty od babci po świętach nie była nawet wielce przesadzona.

• W trakcie ostatnich 12 miesięcy Orlen zarobił na czysto ok. 31 mld PLN zysku.

• Nowa zrzuta na nasze rachunki może zatem wynieść blisko połowę rocznych zysków, i to zakładając, że Orlen utrzyma wyniki finansowe na podobnym poziomie.

Co dalej: wciąż brakuje oficjalnego potwierdzenia planu ze strony polityków, a wczoraj kurs nawet lekko odbił po pierwotnym szoku. Mimo to krucjata Orlenu wydaje się wielce prawdopodobna.

• Spółka jest jednym z filarów startujących właśnie rozliczeń politycznych, w których poza odstrzałem obecnego zarządu prześwietlana będzie też kwestia sprzedaży części Lotosu saudyjskim rówieśnikom z Saudi Aramco.

NEWSROOM

Wszystkie łapy w górę

Loyal for Dogs, biotechowy startup, który pracuje nad lekiem przedłużającym życie dużych psów, uzyskał właśnie pozwolenie na rozpoczęcie testów klinicznych.

• Opracowana przez nich substancja, LOY-001 ma ograniczać u psów produkcję hormonu znanego jako IGF-1. Duże psy produkują go znacznie więcej niż te małe, co wg. naukowców prowadzi do krótszej średniej życia.

• Supresja IGF-1 udowodniła już wydłużenie życia u gryzoni i robaków, a zweryfikowany właśnie research od Loyal daje podstawy do rozpoczęcia testów klinicznych na psiakach.

Twórcy podkreślają, że nie chodzi tu o stworzenia eliksiru wiecznego szczeniactwa, a wydłużenie życia berneńczyków lub labradorów do średniej obserwowanej u takich np. jamników. Zakładając pozytywny przebieg prób klinicznych, lek może wejść na rynek w okolicy roku 2026.

Legendy odchodzą

W tym tygodniu świat pożegnał dwóch bardzo zasłużonych, bardzo starych i czasami kontrowersyjnych Amerykanów.

W nocy z wtorku na środę, 5 tygodni przed 100 urodzinami odszedł Charlie Munger — legendarny inwestor i ziomal Warrena Buffeta, z którym zbudował potęgę Berkshire Hathaway.

• Munger był niekwestionowanym królem punchline’ów, tłumacząc światu, że EBITDA to tak naprawdę synonim słowa bullshit, a Bitcoin jest głupi z racji na to, że bezwartościowy.

Z kolei wczoraj, w wieku 100 lat, zmarł Henry Kissinger — polityk powszechnie uważany za najpotężniejszą postać w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w XX wieku.

• Kissinger był m.in. odpowiedzialny za zakończenie wojny w Wietnamie, otwarcie relacji na linii USA <> Chiny i poprawę stosunków pomiędzy Ameryką ze Związkiem Radzieckim.

• Mimo odebrania w 1973 roku Pokojowej Nagrody Nobla polityk był przez lata krytykowany za praktykowanie skrajnej real politik, wsparcie dla licznych dyktatorów (szczególnie w Ameryce Południowej) i pośredniczenie w zbrodniach przeciwko ludzkości.

Google idzie na kompromis z Kanadą

W tym tygodniu firma przyklepała deal z kanadyjskimi mediami, w ramach którego zacznie płacić serwisom informacyjnym za treści widoczne z poziomu wyszukiwarki.

• Wojna pomiędzy Big Techem a dziennikarzami rozpętała się po uchwaleniu przez rząd Kanady ustawy, która zmusza Meta i Google do oddawania części zysków z reklam redakcjom, których artykuły są linkowane na ich platformach.

• Początkowo obaj giganci poszli na zwarcie, grożąc, że odetną dostęp do udostępniania newsów na swoich platformach w całym kraju.

W ramach ugody Google przekaże publicystom około 74 mln dolarów w skali roku — marne drobniaczki z perspektywy firmy, a zarazem solidny zastrzyk gotówki dla dziennikarzy.

• Podobne prawa są już szykowane w innych krajach, więc decyzja Google’a może stanowić kluczowy precedens w kontekście finansowania mediów i nałoży dużą presję na Marka Zuckerberga, od którego oczekuje się teraz podobnych ustępstw.

PODSUMOWUJĄC

Gdyby tydzień był pigułką

Przedstawiamy nowy segment, czyli podsumowanie najgrubszych tematów tygodnia. Przez ostatnie 7 dni działo się całe mnóstwo rzeczy, choć wszyscy i tak tylko o tym, co im wyszło w Spotify Wrapped…

News tygodnia: po raz pierwszy od rozpoczęcia konfliktu doszło do zawieszenia broni w Strefie Gazy i długo wyczekiwanej wymiany więźniów oraz zakładników.

• Rozejm został już dwukrotnie przedłużony, mimo że Izrael nadal planuje interwencję wojskową w południowej części enklawy, gdzie przebywa obecnie większość Palestyńczyków ewakuowanych z północy i miasta Gaza.

• Na czas pisania Hamas wypuścił ~96 osób z grupy 240 zakładników uprowadzonych podczas ataku z 7 października. Średnio na jednego obywatela Izraela uwalnianych było do tej pory trzech Palestyńczyków.

Szoker: chętnie oddalibyśmy ten tytuł Elonowi rzucającemu mięsem na antenie, ale to już dzisiaj było. Nagroda leci zatem do polskiego laboratorium ALAB, z którego hakerzy wyciągnęli na początku tygodnia dane osobowe tysięcy pacjentów, łącznie z ich historią leczenia i numerami PESEL.

Warto rzucić okiem: największa góra lodowa na Ziemi, o powierzchni wielkości trzech Nowych Jorków, oderwała się od stałego lądu i wybrała na trip po Oceanie Południowym.

• To pierwszy ruch lodowca, romantycznie nazwanego A23a, od ponad 30 lat.

• Nie wiadomo jak daleko dopłynie w regionie znanym jako aleja gór lodowych, gdyż z racji na rozmiar może dość szybko natrafić na przeszkody i zacumować w nowym miejscu.

Etcetera:

• Wczoraj wystartował szczyt klimatyczny ONZ — COP28 (kontrowersje opisywaliśmy tutaj)

• Niemcy są dalej w kryzysie budżetowym po tym jak Trybunał Konstytucyjny zablokował zwiększanie długu publicznego.

• Salesforce wyciska już marżę na poziomie 31%, podczas gdy łączne zyski amerykańskich korporacji w Q3 podskoczyły do 3.28 biliona dolarów — blisko ustanowionego równo przed rokiem rekordu 3.3 bilionów.

W OBIEKTYWIE

INNE RZECZY

• Krypto nie oszczędza nikogo. Cristiano Ronaldo został pozwany na kwotę miliarda dolarów za promowanie NFT ze swoim wizerunkiem, które są obecnie warte ~1 dolara.

• Ciężkie życie w Guccim. Pracownicy rozpoczęli strajk po ogłoszeniu planów przeniesienia biura projektowego firmy z Rzymu do Mediolanu.

• Zakaz vape’ów na końcu świata. Australia ogłosiła zakaz importu, który wyeliminuje sprzedaż jednorazowych vape’ów od stycznia przyszłego roku.

• Ostatni moment nostalgii. Jeśli ktoś chce zachować swoje gimnazjalne konto na Gmailu, porzucone z racji na przypałowy adres — dzisiaj jest ostatnia szansa przed tym, jak Google zacznie usuwać nieaktywne konta.