🗞️ Tydzień debiutów

PONIEDZIAŁEK, 06.11.2023 | 1658 słów, 5m 47s lektury

CYFERKI

🚲🇳🇱 750 tys. rowerów

Według najnowszych badań tyle rowerów kradnie się w Holandii w ciągu roku — co przekłada się na straty finansowe rzędu 600 mln euro.

💸🇵🇱 -2.3% podatków

Polska jest na drugim miejscu w UE (po Danii) pod kątem spadku wpływu z podatków do budżetu państwa, wg. danych z Eurostatu za poprzedni rok.

🌹⛔ -1 miliard dolarów

Straty afgańskich rolników spowodowane przez zakaz hodowli maku, wprowadzony przez Talibów. Przed wprowadzeniem zakazu eksport opium odpowiadał za 14% PKB Afganistanu.

🏭🌎 5 krajów na świecie

Polska i 4 inne kraje (Wietnam, Meksyk, Maroko, Indonezja) najmocniej skorzystają z rosnących napięć między USA i Chinami. Wg. Bloomberga te państwa przejmują znaczną część produkcji wykonywanej obecnie w Państwie Środka.

TECHNOLOGIA

Młody, ale wariat

Jak zatweetował, tak zrobił. Elon Musk i jego x.ai wypuścili właśnie swój pierwszy produkt — chatbota, o wdzięcznie brzmiącej nazwie: Grok.

Dla kontekstu: Musk, niegdyś współzałożyciel i udziałowiec OpenAI, w pewnym momencie porzucił tematykę dużych modeli językowych, skupiając się zamiast tego na autopilocie w Tesli, rakietach i Twitterze.

• Na przełomie 2022/23 — po wybuchu popularności ChatuGPT, mariażu OpenAI z Microsoftem i początku wyścigu między nimi a goniącym Googlem — Musk nagle znalazł się na tyłach technologicznego peletonu.

• Łącząc dwie kropki — rozwój dużych modeli językowych + ich apetyt na duże bazy danych (takie jak np. największa platforma komunikacji tekstowej na świecie) — Elon powołał do życia x.ai, w desperackiej próbie dogonienia konkurencji.

Cisza przed burzą: od tamtego czasu wszyscy zdążyli już o istnieniu jego najnowszego startupu zapomnieć, kiedy w zeszłym tygodniu Musk znienacka ogłosił, że wypuszczają swój pierwszy produkt.

Enter Grok: według dokumentacji twórców Grok-1 powstał w przeciągu ostatnich 4 miesięcy, był trenowany i doskonalony przez zaledwie 2 miesiące i już teraz robi lepszą robotę od większości konkurentów.

• Na podstawie benchmarków dostępnych dla całej klasy modeli językowych Grok ma na tym etapie wyprzedzać technologię Meta (Llama 2) i GPT 3.5 (ChatGPT w darmowej wersji).

• Ustępuje jedynie najpotężniejszym modelom, takim jak GPT-4 (płatny ChatGPT), Claude 2 (Anthropic) i Palm 2 (Google DeepMind) — ale wg. twórców dogonienie liderów jest tylko kwestią czasu i trenowania modelu.

Przewaga konkurencyjna, którą Grok ma posiadać nad resztą stawki, polega na dostępie do informacji w czasie rzeczywistym, dzięki integracji z bazą danych Twittera.

• To wg. Muska oznacza, że jego chatbot może być już teraz bardziej przydatny niż ChatGPT (choć ten również potrafi sprawdzać aktualne informacje w internecie, z wyjątkiem właśnie postów na X).

Grok heheszek: twórcy opisują charakter swojego modelu jako odważny i humorystyczny.

• Według dokumentacji chatbot jest przeznaczony dla osób, które lubią potoczyć beczkę i może udzielać dość pikantnych odpowiedzi, nie gryząc się zbyt często w algorytmiczny język.

• Jako przykład pikanterii Musk zaprezentował rozmowę, w której proszą Groka o przepis na kokainę.

Produkt jest na razie w fazie zamkniętych testów — co tłumaczy, dlaczego internet nie przegrzał się jeszcze od odpałów chatbota, którego etykietę wypowiedzi autoryzuje człowiek stojący za konceptem przekształcenia Wikipedii w Dickipedię.

Co dalej: w nadchodzących tygodniach do testów dopuszczane będą wyłącznie osoby z USA, które posiadają konto na X.

• Natomiast już teraz wiadomo, że Grok stanie się za jakiś czas dostępny dla wszystkich z płatną subskrypcją X Premium. I wtedy może się zrobić ciekawie.

4 WAŻNE RZECZY™

1. 🇵🇸 Anthony Blinken w Zachodnim Brzegu

Wczoraj szef amerykańskiej dyplomacji pojawił się na niezapowiedzianym spotkaniu z premierem Autonomii Palestyńskiej, Mahmoudem Abbasem. Strony nie wypuściły oświadczenia po rozmowach liderów, choć anonimowe źródła donoszą, że Blinken szykuje grunt pod zarządzanie Strefą Gazy w scenariuszu kompletnej eliminacji Hamasu.

• Kilka godzin przed przybyciem Blinkena Izrael po raz kolejny ostrzelał lokalizacje, które służą za obozy dla uchodźców. Wg. ostatnich komunikatów armia zakończyła okrążanie miasta Gaza i przeprowadzi decydujący atak w przeciągu 48 godzin. W całej enklawie po raz kolejny odcięto dostęp do internetu.

• W sobotę doszło do kolejnej wymiany ciosów wzdłuż granicy Izraela z Libanem, gdzie Hezbollah prowadził ataki rakietowe na stanowiska armii izraelskiej, która odpowiedziała ostrzałem lotnictwa.

2. 🇳🇵Silne trzęsienie ziemi w Nepalu

W piątek przez północno-zachodni Nepal przetoczyły się wstrząsy o magnitudzie 6.4, doprowadzając do zawalenia się budynków mieszkalnych i śmierci co najmniej 157 osób.

• Trzęsienie ziemi było tak silne, że odczuli je nawet mieszkańcy New Delhi, oddalonego o 600 km od epicentrum.

Nepal jest krajem wyjątkowo narażonym na ten rodzaj katastrof naturalnych. Piątkowy kataklizm był najsilniejszy od tragicznego w skutkach trzęsienia z 2015 roku, które zniszczyło około miliona budynków i doprowadziło do śmierci 9 tys. osób.

3. 🇵🇱 Koalicja na ostatniej prostej

W sobotę poseł PSL, Krzysztof Hetman, potwierdził na antenie TVN24, że jego partia — jako część Trzeciej Drogi — oficjalnie uchwaliła wejście w koalicję z KO i Lewicą.

• To ostatni krok potwierdzający, że najbardziej konserwatywne skrzydło przyszłego rządu nie ulega awansom ze strony PiS.

Przy okazji tego samego wywiadu poseł KO, Marcin Kierwiński, dodał, że część programowa umowy koalicyjnej — dla wielu komentatorów bardziej newralgiczny punkt niż podział stanowisk w rządzie — jest już gotowa, a negocjacje dobiegły końca.

• Wiele wskazuje na to, że jeszcze w tym tygodniu partie ogłoszą podpisanie pełnej umowy koalicyjnej, tak by zdążyć przed pierwszym posiedzeniem sejmu, zaplanowanym na 13.11.

4. 🇺🇦 Ursula Von der Leyen w Kijowie

Szefowa Komisji Europejskiej pojawiła się w sobotę na (również) niezapowiedzianej wizycie w stolicy Ukrainy. Celem Von der Leyen było zapewnienie Ukraińców, że ich wojna nie traci na znaczeniu przez konflikt na Bliskim Wschodzie, a UE — pomimo coraz większych tarć wewnątrz wspólnoty — jest wciąż zdeterminowana do uchwalenia nowego pakietu wsparcia finansowego.

• W tym tygodniu Komisja Europejska ma wypuścić raport dot. postępów Ukrainy w kontekście wstąpienia do Unii i realizacji tzw. kamieni milowych.

• Jeżeli raport da pozytywną ocenę kraju, będzie to poważny sygnał dla państw członkowskich, że czas rozpocząć negocjacje akcesyjne.

Przez weekend Rosja nasiliła ataki w regionie Zaporoża, zaś Ukraińcy po raz kolejny uderzyli na Krymie, uszkadzając stocznię i statek rosyjskiej marynarki w mieście Kercz.

STÓŁ CZASU

Jeszcze w tym tygodniu

Dzisiaj: o 19 rozpocznie się pierwsza w historii konferencja deweloperska OpenAI, zatytułowana po prostu: DevDay. Internet szumi już od ploteczek, według których startup ma odsłonić nowy interfejs graficzny ChatuGPT oraz otworzyć ekosystem dla zewnętrznych deweloperów.

• To ma pozwolić na budowanie własnych wersji chatbotów i tzw. AI agentów, w oparciu o infrastrukturę GPT-4 oraz integrowanie ich z innymi aplikacjami.

Wtorek: król Karol, wygłosi przemowę, która otworzy ostatnią sesję brytyjskiego parlamentu przed przyszłorocznymi wyborami i przyszłotygodniową premierą ostatniego sezonu The Crown.

• Przy okazji: dowiemy się, czy Uber grzecznie kontynuuje swoją passę rentowności podczas publikacji wyników za Q3.

Środa: dwa wielkie wydarzenia na lokalnym podwórku:

1. RPP ogłosi decyzję dot. stóp procentowych w Polsce. Oczekiwana jest obniżka o 0.25 p.b. (bo inflacja spada), co szereg ekonomistów z wyprzedzeniem krytykuje jako ruch prowadzący do stagnacji gospodarczej w przyszłym roku.

2. Do menu w maczku wraca Burger Drwala, którego cena będzie ostatecznym werdyktem dla sytuacji gospodarczej — Drwal w roku 2022 pokazał pełnię niszczycielskiej siły inflacji, zaczynając się w wersji basic od 25 PLN (+138% YoY).

• Przy okazji: wyniki za Q3 opublikuje Disney, któremu powodzi się w tym roku mniej więcej tak, jak dzieciom Logana Roya w ostatnim odcinku Sukcesji — ostatni raz akcje firmy stały tak nisko prawie 10 lat temu.

Czwartek: raport za poprzedni kwartał opublikuje SoftBank. Jednemu z największych inwestorów technologicznych na świecie przykrość może sprawić ulubieniec sprzed lat — czyli WeWork — który do tego dnia może już zdążyć zbankrutować.

Sobota: urodziny świętują: niepodległa Polska (1918) oraz Leonardo di Caprio (1974).

NEWSROOM

SBF z wyrokiem skazującym

Człowiek, który miał niegdyś 5% szans na zostanie prezydentem USA ma teraz 100% szans na pójście do więzienia — w najgorszym przypadku na 115 lat.

Sam Bankman-Fried (a.k.a SBF) został w czwartek uznany za winnego wszystkich 7 zarzutów postawionych mu po zeszłorocznym upadku jego giełdy kryptowalut — FTX.

• TLDR: FTX wyprowadzał krypto trzymane na giełdzie przez klientów i wykorzystywał je do inwestycji własnego funduszu hedgingowego. Ten tracił je w ekspresowym tempie i wracał po więcej. W międzyczasie giełda zbankrutowała, w którym to momencie pojawiła się dziura finansowa na co najmniej 8 mld dolarów.

• W trakcie rozprawy SBF próbował wszystkiego, by udowodnić, że jest winny bycia nieogarem bardziej niż bycia oszustem i — wbrew poradom prawników — osobiście zeznawał pod przysięgą.

Niestety, po tym, jak ława przysięgłych usłyszała z jego ust frazę „nie przypominam sobie” ponad 140 razy, połączoną z obciążającymi zeznaniami najbliższych współpracowników & byłej dziewczyny — werdykt mógł być tylko jeden. Finalna długość odsiadki ma zostać ogłoszona w marcu przyszłego roku — SBF zapowiedział już, że będzie apelował.

Sygnał ostrzegawczy dla handlu międzynarodowego

Największy przewoźnik morski na świecie — Maersk — zwalnia ponad 10 tys. pracowników, czyli 9% całego zespołu. Wyniki finansowe firmy są często postrzegane jako papierek lakmusowy dla globalnej gospodarki, uzależnionej od transportu kontenerowego.

• W Q3 EBITDA duńskiego giganta spadła o 94% w porównaniu z zeszłym rokiem, sygnalizując spadający popyt i wpływ geopolitycznych tarć w kluczowych regionach świata na handel.

Gdyby dzisiaj było za rok

Donald Trump mógłby całkiem serio świętować powrót na urząd prezydenta USA. Najnowsze sondaże przygotowane dla New York Timesa wskazują, że Trump wygrałby w 5 z 6 swing states, w których Biden triumfował w 2020 roku i z dość bezpieczną przewagą zgarnąłby Biały Dom.

• Spadek poparcia dla Bidena wydaje się nawet nie wynikać z polityki międzynarodowej i poparcia dla Izraela, które mocno dzieli amerykańskie społeczeństwo. Wśród głównych powodów wymienia się jego podeszły wiek (71% badanych) i sytuację gospodarczą w kraju (59% badanych).

Obóz Bidena dość szybko zareagował, podkreślając, że sondaże przeprowadzane rok przed faktycznym głosowaniem są wróżeniem z fusów — choć w 2019 roku ten sam sondaż (NYT/Siena) wskazał właśnie Joe jako jedynego kandydata zdolnego do pokonania Trumpa, co ziściło się 12 miesięcy później.

W OBIEKTYWIE

INNE RZECZY

• Gorzej niż klucze w kratce kanalizacyjnej. Podczas zewnętrznych prac naprawczych na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej astronauci upuścili skrzynkę z narzędziami, która będzie teraz dryfować po orbicie przez wieczność.

• Dzień babci uratowany. Wreszcie pojawiła się kwiaciarnia, w której można zamawiać przez internet bukiety komponowane przez AI.

• No jak za komuny. Niedobór pomarańczy, których uprawy są w tym roku dziesiątkowane przez choroby, powoduje eksplozję cen i sytuację, w której owoce mogą być niedostępne nawet na Boże Narodzenie.

• Elon po raz drugi. Starship, największa rakieta zbudowana rękami człowieka, ma być gotowa do drugiej próby startu w połowie listopada, po tym, jak w pierwszym podejściu wybuchła po kilku sekundach lotu.