🗞️ Czas wybierać

PIĄTEK, 05.01.2024 | 1688 słów, 5m 36s lektury

CYFERKI

💰🥇11 873.86 PLN miesięcznie

Katowice są nowym liderem zarobków w Polsce, podczas gdy Warszawa spadła na czwarte miejsce rankingu — za drugim Gdańskiem i trzecim Krakowem.

✂️📉 -370 miliardów dolarów

Wspaniała siódemka największych firm technologicznych na świecie wyraźnie traci na wartości giełdowej od początku roku — najwięcej, bo aż 5% kapitalizacji stracił Apple.

🔌🚗  526 409 samochodów

Kwartalna produkcja chińskiego BYD — producenta, który właśnie prześcignął Teslę jako największy producent samochodów elektrycznych na świecie.

🏥🇵🇱 4.69 miliona Polaków

Rośnie liczba osób korzystających z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych. Stanowi już 15% społeczeństwa, a osobiste wydatki na opiekę zdrowotną urosły w zeszłym roku o 1.2 mld PLN.

ŚWIAT

Rok demokracji

Jeżeli po okresie świątecznym macie silne postanowienie nie poruszać z rodziną kwestii wyborów w Polsce, to się bardzo dobrze składa. W 2024 będziecie mogli gadać o wyborach gdziekolwiek indziej, bo właśnie rozpoczął się rekordowy rok dla światowej demokracji.

W cyferkach: po raz pierwszy w historii tak wiele państw wybierze swoich nowych przywódców w trakcie jednego roku kalendarzowego.

• Na świecie odbędzie się co najmniej 40 wyborów, w których łącznie zagłosuje blisko 49% światowej populacji, odpowiadające za 42% globalnego PKB.

• Liczby te mogą jeszcze urosnąć, w miarę jak ogłaszane będą na ten moment niepotwierdzone (lecz oczekiwane) wybory w krajach takich jak Ukraina czy Wielka Brytania.

• Dodatkowo niestabilna sytuacja na świecie może zachęcać polityków do knucia w kierunku wyborów przyspieszonych — do czego wg. niektórych obserwatorów może szykować się również polska opozycja, wykorzystując sekretny sos z Andrzeja Dudy.

Na ostrzu noża: już teraz widać, że szereg absolutnie kluczowych dla globalnego porządku wyborów rozstrzygnie się dopiero na ostatniej prostej.

• Już w sobotę 13 stycznia odbędą się wybory prezydenckie na Tajwanie, gdzie zmniejsza się dystans pomiędzy kandydatami pro i anty-chińskimi. Wynik wyborów rozstrzygnie to, jak agresywnie względem niepodległej wyspy postępować będzie Xi Jinping, którego życiową misją jest wchłonięcie Tajwanu z powrotem do Państwa Środka.

• W połowie roku zagłosuje Belgia, gdzie coraz mocniejsze są nacjonalistyczne i separatystyczne ugrupowania flamandzkie. Zwycięstwo tego obozu może nawet otworzyć drogę do rozwiązania państwa i podzielenia go na osobne podmioty: Flandrię i Walonię.

• W którymś momencie roku odbyć się muszą wybory w UK, gdzie konserwatyści Rishiego Sunaka prawdopodobnie oddadzą władzę lewicowej Partii Pracy — pierwszy raz od ponad 14 lat.

• Wreszcie w listopadzie do ringu wejdą Joe Biden i Donald Trump. Wybór amerykańskiego prezydenta nie był tak nieprzewidywalny od dekad, a na ten moment wszystkie scenariusze (łącznie ze zwycięstwem Trumpa zza więziennych krat) wydają się całkowicie możliwe.

Pewniaczki: przy okazji oczekuje się utrzymania władzy przez coraz bardziej autokratycznych liderów w krajach takich jak Indie, Bangladesz, Pakistan, Iran czy Rosja — choć każde z tych państw przeprowadzi bardziej, lub mniej demokratyczne głosowania.

Na deser: w Polsce główna impreza odbyła się co prawda 2 miesiące temu, ale my też będziemy mieli okazje, by rozgrzać obywatelskie mięśnie.

• W kwietniu odbędą się wybory samorządowe do sejmików wojewódzkich i na prezydentów miast.

• Z kolei w czerwcu przyjdzie pora na wybory do Parlamentu Europejskiego.

W obydwu przypadkach będzie to test wytrzymałości dla wciąż mocnego, ale pozbawionego już mediów publicznych PiSu.

4 WAŻNE RZECZY™

🇺🇸🇾🇪 Finalne ostrzeżenie dla Jemenu

W środę Stany Zjednoczone, w imieniu koalicji 12 państw, zagroziły interwencją zbrojną w Jemenie, jeżeli stacjonujący tam rebelianci Huti nie zaprzestaną ataków na statki transportowe płynące przez Morze Czerwone.

• Akcje zaczepne Huti zaczynają pachnieć kryzysem na skalę globalną. Statki zmuszane są do obierania tras wydłużonych o co najmniej 10 dni żeglugi i omijania szlaku, który odpowiada za 15% globalnego handlu.

• W odpowiedzi na pogróżki Huti wysłali bezzałogowy statek naszpikowany materiałami wybuchowymi, który eksplodował w niedalekim sąsiedztwie amerykańskich statków.

🇺🇦🇷🇺 Wymiana jeńców pomiędzy Rosją i Ukrainą

W środę walczące ze sobą kraje dokonały największej wymiany jeńców wojennych od momentu wybuchu wojny w lutym 2022.

• Media informują o 230 żołnierzach ukraińskich i 240 rosyjskich, którzy zostali wypuszczenie w ramach wymiany wynegocjowanej za pomocą dyplomatów ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

• Wśród jeńców ukraińskich miało dojść do uwolnienia siedmiu obrońców Wyspy Wężowej, którzy przed blisko dwoma laty kazali „iść w ch*j” rosyjskiemu okrętowi wojennemu podczas ataku na wyspę.

Rosyjsko-ukraińska wymiana to kolejny przykład mediacji krajów Zatoki Perskiej w największych światowych konfliktach — w przypadku wojny w Izraelu negocjacjami zajmuje się z kolei Katar.

🇮🇱🇱🇧 Liban nie zapowiada odwetu na Izraelu

We wtorek w stolicy Libanu doszło do bombardowania ze strony izraelskich dronów, w którym zginął Saleh al-Arouri — członek ścisłego zarządu Hamasu i zastępca szefa biura politycznego organizacji.

• Atak tak głęboko na terenie Libanu rzuca bezpośrednie wyzwanie rządzącemu w kraju Hezbollahowi — sojusznikowi Hamasu, który do tej pory nie włączył się do konfliktu palestyńskiego.

• Wczoraj przywódca Hezbollahu, Hassan Nasrallah, ogłosił jednak, że jego organizacja nie zamierza przeprowadzać akcji odwetowych i nie interpretuje bombardowania jako atak na Liban.

💣️🇮🇷 Zamach terrorystyczny w Iranie

W środę doszło do dwóch eksplozji w trakcie ceremonii ku pamięci generała Strażników Rewolucji Islamskiej, który został zabity przez siły amerykańskie w Iraku w 2020 roku.

• W ramach zamachu zginęło 84 osoby, a dalsze 211 doznało obrażeń.

• Odpowiedzialność za wysadzenie bomb wzięło ISIS — to najbardziej krwawy atak terrorystyczny w Iranie od czasów rewolucji z 1979 roku.

Destabilizacja sytuacji w kraju wzmacnia tylko chaos na Bliskim Wschodzie — zaatakowany Iran jest odpowiedzialny za finansowanie zarówno Hamasu, Hezbollahu, jak i wspomnianych już rebeliantów Huti z Jemenu.

STÓŁ CZASU

Gdyby tydzień był pigułką

Jeżeli ten tydzień odzwierciedli resztę 2024, to jedno jest pewne — będą się naprawdę, cały czas, wszędzie dziać rzeczy.

Temat tygodnia: ten tytuł frunie do Japonii. Kraj Kwitnącej Wiśni najpierw zmagał się z wyjątkowo silnym trzęsieniem ziemi, do którego następnie doszły wydarzenia na lotnisku w Tokio.

• Samolot pasażerski zderzył się na pasie startowym z jednostką Straży Przybrzeżnej, po czym stanął w płomieniach. Wszystkim 379 (wyjątkowo zdyscyplinowanym) pasażerom udało się wydostać bez szwanku z wraku, który wyglądał jak żywcem wyjęty z planu Mission Impossible.

• Niestety w drugim samolocie, który doprowadził do kolizji, poszło mniej sprawnie, a w katastrofie zginęło 5 funkcjonariuszy.

Szoker: tu z kolei wracamy do Polski, gdzie działy się rzeczy dziwne, momentami śmieszne, choć zdecydowanie częściej tragiczne.

• Najpierw Google rozpętał shitstorm, obwieszczając, że złotówka straciła mniej więcej 30% wartości, a 1 euro kosztuje prawie 6 PLN. Okazało się, że serwis wyświetla kursy walut z zewnętrznych źródeł bez żadnej weryfikacji po swojej stronie, przy czym przeprosiny przedstawicieli Google’a były co najmniej lakoniczne.

• Później 5 minut sławy miała TV Republika, gdzie goście programów informacyjnych proponowali zakwaterowanie uchodźców w Auchwitz i Treblince, a także czipowanie migrantów lub tatuowanie im numerów identyfikacyjnych na rękach. Współpracę ze stacją zdążyły zerwać już Ikea, mBank, Media Expert, czy Żabka.

Warto rzucić okiem: wczoraj Google rozpoczął pierwszą fazę eliminacji cookies w Chrome — przeglądarce, która obsługuje 60% użytkowników internetu na świecie.

• Na start cookies zostały usunięte dla 30 mln osób, czyli ok. 1% użytkowników.

• Do końca roku Google ma ukończyć zapowiadaną od lat inicjatywę całkowitego pozbycia się ciasteczek ze swojego ekosystemu.

Odejście od cookies zmieni zasady prywatności i targetowania reklam w internecie, choć nowy system, który zastąpi ciasteczka, również przyciąga kontrowersje.

Etcetera:

• X/Twitter stracił 71% wartości rynkowej wg. oficjalnego raportu jednego z udziałowców w firmie.

• W 140 krajach na świecie zaczął obowiązywać globalny podatek minimalny dla międzynarodowych korporacji, ze stawką 15% od dochodu.

• Myszka Miki, Piotruś Pan czy Tygrysek z Kubusia Puchatka są już dostępni dla wszystkich, którzy chcą rujnować wspomnienia z dzieciństwa — postaci te przestały być chronione prawami autorskimi i mogą być dowolnie wykorzystywane przez twórców, którzy nie są Disneyem.

NEWSROOM

Gorzko-słodki tydzień w SpaceX

Lider technologii kosmicznych wysłał na orbitę pierwsze sześć satelit, które mogą wysyłać sygnał bezpośrednio do telefonu komórkowego.

• Technologia Direct to Cell ma być kolejnym przełomem w sieci Starlinków i docelowo sprawić, że zasięg telefoniczny i internetowy będzie dostępny dla dowolnego urządzenia, w dowolnym miejscu na Ziemi.

• Starlinki już teraz umożliwiają łączność internetową tam, gdzie brakuje standardowego zasięgu, ale do tej pory wymagały specjalistycznej (i dość drogiej) anteny, która odbiera sygnał z orbity.

Przy okazji: Elon Musk wkroczył w nowy rok w swoim stylu i załatwił swojej firmie świeży pozew sądowy — tym razem od pracowników SpaceX, którzy zostali wyrzuceni z pracy za krytyczne komentarze pod jego adresem.

Carrefour olewa Pepsi

W czwartek sieć ogłosiła, że wycofuje się ze sprzedaży napojów i przekąsek produkowanych przez PepsiCo — czyli poza samą Pepsi m.in. Doritos, 7Upa, Laysów czy Gatorade’a.

• Decyzja wynika z podwyżek narzucanych przez Pepsi, w momencie, w którym Carrefour dąży do obniżenia cen w swoich supermarketach.

• Firma chce w ten sposób pogrążyć giganta FMCG wizerunkowo — choć produkty PepsiCo będą dostępne na półkach sklepowych do wyczerpania zapasów, obok nich znajdą się tabliczki informujące, dlaczego towary znikają z oferty.

Carrefour już wcześniej naciskał w podobny sposób na dostawców, gdy w zeszłym roku informował swoich klientów o przypadkach shrinkflacji — zabiegu, w którym producenci wrzucali mniejsze porcje jedzenia do opakowań, ale utrzymywali taką samą cenę detaliczną.

• Na ten moment usunięcie Pepsi ze sprzedaży ogłoszone zostało we Francji — nie wiadomo jeszcze czy ta sama polityka obowiązywać będzie w Polsce.

Zaraz będzie zimno

Europa zmaga się właśnie z atakiem zimy, który namieszał już w północnych i zachodnich częściach kontynentu, a teraz najwyraźniej zmierza w naszą stronę.

• W Sankt Petersburgu odnotowano najniższą temperaturę w historii pomiarów, gdy termometry wykazały -25.3 °C, bijąc poprzedni rekord z roku 1950.

• W Finlandii mróz wywołał też rzadki problem natury matematycznej — przy -40 °C termometry wykazały również… -40 stopni Fahrenheita, bo dokładnie przy tej temperaturze obie skale się przecinają.

• Nieprzyjemnie jest też we Francji, Niemczech i Holandii gdzie porywiste wiatry i deszcze doprowadziły do serii powodzi połączonych z ujemnymi temperaturami.

W nadchodzących dniach ma z kolei przyjść czas na Polskę, gdy odpowiedzialny za to wszystko wir polarny przepchnie masy zimnego powietrza na nasze terytorium.

NEWSROOM

INNE RZECZY

• Tymczasem w Estonii. Od nowego roku możliwe jest zawieranie związków małżeńskich dla par jednopłciowych — pierwszy taki przypadek w państwach należących kiedyś do ZSRR.

• O jedną królową mniej. Na nowy rok królowa Danii, Małgorzata II, zaskoczyła poddanych, ogłaszając swoją przedwczesną abdykację. Tron przejmie jej syn, Fryderyk X.

• Duda zapomniał się wylogować. Wczoraj prezydent prosił kogoś na Twitterze, by zapytał swoją żonę „co to znaczy mieć jaja”.

• Dziecko z Nirvany kontratakuje. 32-latek, który wystąpił jako nagi niemowlak na okładce Nevermind ubiega się teraz o odszkodowanie z tytułu wykorzystania seksualnego.